Göz hastalıklarında kök hücre tedavisi

Son yıllarda birçok hastalığın tedavisinde ön plana çıkan kök hücre uygulamaları göz hastalıklarının tedavisinde de kullanılıyor. Bu tedavinin henüz rutin bir tedavi olmadığını ve göz hastalıklarında uygulanabilmesi için öncelikle Sağlık Bakanlığı’nın Organ Doku ve Kök Hücre Nakli Kurulu’ndan her hasta için onay alınması gerektiğini dile getiren Göz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ayşe Öner, “10 yıl önce uygulamalarımız öncelikle erişkin hastalarda başlamış, daha sonra çocuk hastalara da onay alınabildi. Şu anda 2 yaştan itibaren Sağlık Bakanlığı’na başvurulduğu takdirde uygulama için onay veriliyor. Kök hücre işlemleri için üst yaş sınırımız yok. Kök hücre uygulamasının esas amacı hastalığın ilerlemesini durdurmak. Hastalığı tamamen düzelten bir tedavi değil. Kök hücre uygulanan hastaların yüzde 90’ında hastalığın ilerlemesi ortalama 3 yıl süreyle durdurulabiliyor. Hastaların yüzde 10’unda tedavinin hiçbir faydası olmayabilir ve hastalık ilerlemeye devam edebilir. Uygulama yapılan hastaların yüzde 60’ında ortalama yüzde 10 oranında görme artışı ve görme alanı genişlemesi oluşabiliyor.

NE KADAR ERKEN TEDAVİ O KADAR İYİ SONUÇ

İşlem öncesi görme düzeyi ne kadar iyi ise sonrasında görme artışının da o derece çok olacağını belirten Öner, “Bu nedenle çocuk hastalarda uygulama sonuçları erişkinlerden daha başarılı. Yapılan kök hücre uygulamasının etkisi ortalama 3 yıl devam eder. Hastalığın ağırlığına göre etki süresi daha kısa da olabilir. Etkinlik azaldığında uygulama tekrar yapılabilir. Hiç görmeyen ya da çok az gören hastaya kök hücre tedavisinin faydası olmaz.

“ÜLKEMİZDE DE DÜNYA STANDARTLARINDA UYGULANIYOR”

Bu konudaki ilk bilimsel çalışma sonucunun 2012 yılında yayınlandığını söyleyen Öner, şöyle konuştu: “Ülkemizde de dünya standartlarında üretim yapan laboratuvarların 2012 yılında kurulmasıyla birlikte kök hücre çalışmaları da başladı. Sağlık Bakanlığı bilgisi dâhilinde yapılan bu çalışmaların sonucunda uygulama sayısı giderek arttı. Ülkemizdeki kök hücre uygulamaları konusundaki yönetmelikler Avrupa ülkeleriyle aynı ve bazı kurallara uyularak bu uygulamalar yapılıyor. Şu anda Japonya başta olmak üzere, Avrupa ülkelerinin bir kısmında, Amerika’da, Çin ve Hindistan gibi pek çok ülkede pek çok farklı kök hücre çeşidini içeren hem bilimsel çalışmalar hem de uygulamalar yapılıyor.”

KÖK HÜCRE NEDİR?

Kök hücre, vücudumuzda bulunan hücrelerin olgunlaşmamış, öncül halidir. Bu hücreler vücuttaki dokulardan ayrıştırılıp laboratuvar ortamında çoğaltılabilir. En çok kullanılan kök hücre kaynakları erişkinlerden alınan yağ, kemik iliği, kıkırdak ve yeni doğan bebeklerden alınan göbek kordonu dokularıdır. Laboratuvar ortamında kaynak dokudan ayrıştırılarak çoğaltılan bu kök hücreler vücuda uygulandığında salgıladıkları büyüme faktörleri ile hasarlı hücreleri onarabilir ve dokuyu yeniler. Bu özellikleri nedeniyle yaklaşık 10 yıldır bazı göz hastalıklarında da kullanılmaları konusunda çalışmalar yapılıyor. Bu çalışmalar özellikle kornea, retina ve optik sinir hastalıklarında yoğunlaşıyor. Uygulama yapılan retina hastalıkları arasında retinitis pigmentosa (Tavuk Karası), Stargardt hastalığı, sarı nokta hastalığının kuru tipi sayılabilir. Optik sinir hastalıkları arasında da toksik ve iskemik optik nöropatiler sayılabilir. Kök hücrenin uygulandığı göz hastalıklarının hepsi ilerleyicidir ve zaman geçtikçe görme kaybına yol açarlar. Kök hücrenin göz hastalıklarında temel kullanım amacı öncelikle hastalıkların kötüleşmesini durdurmaktır. Bu tedavi hastalıkları tamamen geçirebilen bir tedavi değildir.