.ZIP .EXE .MP3 .JPG .ISO: Sıkça kullandığımız uzantılar ne anlama geliyor

Bilgisayarlarda karşımıza çıkan birçok farklı dosya formatı bulunuyor. Dosya türlerini anlamak için uzantılarına dikkat etmemiz gerekiyor. Çünkü her dosya türünün kendine özel bir uzantısı bulunuyor.

Örneğin, bazı fotoğrafların uzantısı .jpeg olarak karşımıza çıkabiliyor. Böylece uzantıdan dolayı dosyanın bir fotoğraf olduğunu anlayabiliyoruz. 

Gelin hep birlikte, bilgisayarlarda ve telefonlarda sıkça karşımıza çıkan .ZIP .EXE .MP3 .JPG .ISO gibi uzantıların ne anlama geldiğine bakalım.

.ZIP

Bilgisayarda .zip uzantısı, dosyaların ya da klasörlerin sıkıştırılması ve boyutunun küçülmesi anlamına gelir. Bu sayede dosyalar hem daha küçük boyutlarda transfer edilir, hem de kısa sürede indirilebilir.

Sıkıştırılmış dosya ve klasörler için zaman zaman farklı uzantılar da karşımıza çıkmaktadır, fakat en sık kullanılanı .zip uzantısıdır.

ZIP uzantısı, İngilizce “zipper” kelimesinden adını alır. Bu kelime fermuar anlamına gelmektedir. ZIP dosyaları, sıkıştırılmış ve/veya arşivlenmiş dosyaların genel uzantısı olarak kabul edilmektedir.

.EXE

Windows işletim sistemine sahip bilgisayarınıza yeni bir uygulama yüklemek istediğiniz zaman  .EXE formatındaki bir yükleme dosyasına ihtiyacınız vardır.

Türkçe karşılığı “yürütülebilir” olan “Executable” kelimesinden gelen. EXE uzantısı, küçük komut dosyalarını paketler ve dağıtır.

Windows işletim sistemine sahip bilgisayarınızda EXE dosyası açmak için üzerine çift tıklamanız yeterli.

Android ve Mac gibi farklı işletim sistemi kullanan cihazlarda ise .EXE dosyalarını açabilmeniz için farklı programlardan yardım almanız gerekir.

.MP3

MP3, sıkıştırılmış ses biçimi ve bu biçimde kaydedilen seslere verilen isimdir. MP3 kelimesi, MPEG Layer 3’ün kısaltmasından oluşur.

Sıkıştırma algoritmaları geliştirilmeden önce, bilgisayarlarda ses örnekleri .wav, .pcm, .voc, .au, .snd gibi biçimlerde saklanırdı ki bu formatlar sesi depolarken insan kulağının işitemeyeceği ses frekanslarını da depolayarak dosyanın şişmesine yol açardı.

Bu biçimlerde CD kalitesinde 3-5 dakikalık bir ses kaydının saklanabilmesi için 50 ila 70 megabayt arasında bir sabit disk alanı gerekiyordu.

MP3 ise sayısal hale getirilmiş sesler üzerinden insan kulağının duyamayacağı titreşimlerin silinmesini sağlar ve dosya boyutunu düşürür. Bu uzantı, genellikle ses dosyaları için kullanılır.

.JPG

JPG uzantısı, artık birçok üretici tarafından kabul edilmiş ve özellikle fotoğraflar için en ideal uzantılardan biri olarak görülen bir kayıplı dosya uzantısıdır.

JPG dosyaları toplam dosya boyutunu boyutun yüzde 5’ine kadar düşürebilme özelliğine sahiptir. Bu sıkıştırma işlemi sonrasında görsele ait bazı küçük detaylar ortadan kaybolur.

JPG’ler ve JPEG’ler aynı dosya formatıdır. JPG ve JPEG, Joint Photographic Experts Group’un kısaltmasıdır ve her ikisi de görüntü dosyası türleridir.

JPG’nin dört karakter yerine üç karakter uzunluğunda olmasının tek nedeni Windows’un ilk sürümlerinin dosya adları için üç harfli bir uzantı kullanmasıydı.

.ISO

ISO, bir CD ya da DVD üzerinde bulunan tüm bilgilerin saklanabildiği, açılışta başlatma özelliklerinin (bootable) korunabildiği bir arşiv biçimidir.

ISO, CD ve DVD’lerin popüler olduğu zamanlarda da mevcuttu. Fakat bu dosya türü, daha çok CD ve DVD’lerin önemlerini kaybetmesiyle popülerleşmeye başladı.

ISO, CD ve DVD mantığıyla çalışan bir arşiv biçimidir. Yani kullanıcılar, verilerini ISO dosya biçimiyle sakladıklarında aynı CD ve DVD’lerde olduğu gibi “bootable” (dosya açıldığında direkt kullanabilme) halde kullanma imkânına sahipler.